De Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) regelt de rechten van mensen die te maken hebben met verplichte zorg vanwege een psychische aandoening.
Video
(Een animatie.)
VOICE-OVER: Soms leidt een ernstige psychische aandoening bij iemand ertoe dat hij een gevaar vormt voor zichzelf en voor anderen.
Hij kan dan verplicht worden behandeld.
Dat kan niet zomaar. Een rechter bepaalt of het echt noodzakelijk is.
In crisissituaties kan de burgemeester verplichte zorg toestaan maar altijd na advies van een onafhankelijke psychiater.
De Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg geeft vanaf 1 januari 2020 meer instrumenten voor verplichte zorg op maat.
Zo krijgen mensen die verplicht worden behandeld, en hun familie met deze nieuwe wet meer inspraak.
Ze praten mee over hoe de zorg eruit gaat zien en de gemeente kijkt hoe iemand zo veel mogelijk deel kan blijven nemen aan het maatschappelijk leven. Denk aan wonen en werken.
En verplichte zorg zal niet meer alleen in een zorginstelling worden gegeven.
Dat mag nu ook in een polikliniek of gewoon thuis bijvoorbeeld voor het toedienen van verplichte medicatie.
Alleen als zorg in eigen omgeving echt niet kan kan een gedwongen opname in een instelling een betere oplossing zijn.
Een verplichte behandeling is erg ingrijpend en een laatste redmiddel.
Daarom is het belangrijk dat signalen van familie en omgeving vroeg worden opgevangen en serieus worden genomen en dat alle betrokken partijen goed samenwerken.
Zo kan op tijd een passende behandeling worden gestart.
Beter voor de betrokken persoon en voor de samenleving.
(Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Beeldtekst: Meer informatie: www.dwangindezorg.nl.)
RUSTIGE MUZIEK
Voor wie geldt de Wvggz?
De Wvggz geldt voor mensen bij wie een psychische stoornis leidt tot gedrag dat ernstig nadeel (gevaar) veroorzaakt voor henzelf of voor anderen. In de wet heten zij: 'betrokkene'. We gebruiken hier ‘patiënt’ om verwarring met direct-betrokkenen (zoals naasten) te voorkomen.
Als er geen vrijwillige zorg mogelijk is om dat ernstig nadeel weg te nemen, kan de rechter hen verplichte zorg opleggen.
De Wvggz geldt niet voor mensen met een verstandelijke beperking of dementie
Voor hen geldt de Wet zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten (Wzd).
Voorwaarden voor verplichte zorg
De rechter kan verplichte zorg alleen opleggen als deze zorg:
- de enige manier is om het ernstige nadeel weg te nemen;
- proportioneel is (in verhouding staat tot het op te lossen ernstig nadeel);
- effectief is (resultaat oplevert).
Verplichte zorg voorkomen
De wet is er op gericht om verplichte zorg zo veel mogelijk te voorkomen. Als verplichte zorg echt noodzakelijk is, moeten de minst ingrijpende vorm worden ingezet en de dwang zo snel mogelijk worden afgebouwd.
Vormen van verplichte zorg
Vormen van verplichte zorg zijn bijvoorbeeld: medicatie toedienen, medische controles doen of opname in een ggz-instelling.
Zie Vormen van verplichte zorg.
Procedures
De Wvggz kent twee procedures om te komen tot verplichte zorg:
- Een zorgmachtiging via de rechter
- Een crisismaatregel via de burgemeester (bij spoed)
Invloed van de patiënt
De patiënt houdt waar mogelijk zelf regie tijdens de hele periode van verplichte zorg. Bijvoorbeeld met een eigen plan van aanpak, een zorgkaart of een zelfbindingsverklaring. Hulpverleners moeten regelmatig met de patiënt overleggen en de zorg samen evalueren. Meer informatie staat in het onderdeel Rol van patiënten.
Patiënten hebben recht op uitleg in begrijpelijke taal. Zo nodig is een tolk beschikbaar op de hoorzitting. Een patiëntenvertrouwenspersoon kan advies en bijstand geven en samen met de patiënt opkomen voor zijn of haar rechten.
Meedoen in de samenleving
Tijdens de verplichte zorg moet de patiënt waar mogelijk mee kunnen blijven doen in de maatschappij of alvast voorbereid worden om na de behandeling weer een leven op te bouwen. In de wet heet dit: ‘deelname aan het maatschappelijk leven bevorderen’.
Betrokkenheid familie
Familieleden en andere directe naasten van de patiënt worden zo veel mogelijk betrokken in de voorbereiding, uitvoering, wijziging en beëindiging van verplichte zorg.
Familievertrouwenspersonen geven advies en bijstand aan familieleden en andere directbetrokkenen van patiënten die verplichte zorg ontvangen. Meer informatie staat in het onderdeel Rol van familie en naasten.