Rechterlijke machtiging in de Wet zorg en dwang
De Wet zorg en dwang regelt de rechten bij onvrijwillige zorg of onvrijwillige opname van mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychogeriatrische aandoening (zoals dementie).
Onvrijwillige opname
Soms is het nodig om iemand onvrijwillig op te nemen, om ernstig nadeel te voorkomen of af te wenden. Het gaat hier om mensen met een verstandelijke beperking, een psychogeriatrische aandoening - bijvoorbeeld dementie - of een daarmee gepaard gaande psychische stoornis of een combinatie daarvan, die door hun gedrag bijvoorbeeld hun eigen veiligheid of die van anderen in gevaar brengen.
Gaat het om een crisissituatie die direct ingrijpen vereist? Dan gebeurt dat met een spoedmaatregel. De wet noemt dat een inbewaringstelling.
In alle andere gevallen is een rechterlijke machtiging nodig.
Ernstig nadeel
De betekenis van ernstig nadeel in de Wet zorg en dwang (Wzd)
- Levensgevaar, ernstig lichamelijk letsel, ernstige psychische, (im)materiële of financiële schade, ernstige verwaarlozing of ‘ maatschappelijke teloorgang’, ernstig verstoorde ontwikkeling voor of van de cliënt of een ander;
- De veiligheid van de cliënt wordt bedreigd, al dan niet onder invloed van een ander;
- Het gedrag van de cliënt is zo hinderlijk dat het agressie van anderen oproept;
- De algemene veiligheid van personen of goederen is in gevaar.
Wat houdt een rechterlijke machtiging in?
De rechter kan de rechterlijke machtiging verlenen op verzoek van het CIZ. Een rechterlijke machtiging kan worden verleend aan een cliënt die:
- Nog thuis woont;
- Al is opgenomen met een rechterlijke machtiging;
- Al is opgenomen met een inbewaringstelling;
- Al is opgenomen met een besluit tot opname en verblijf door het CIZ; Al vrijwillig is opgenomen en zich inmiddels verzet.
Voor al deze vormen is de procedure hetzelfde. Voor het verlenen van een rechterlijke machtiging gelden de volgende voorwaarden:
- De cliënt om wie het gaat heeft een verstandelijke beperking, een psychogeriatrische aandoening of een daarmee gepaard gaande psychische stoornis (of een combinatie daarvan).
- Het gedrag van de cliënt leidt tot ernstig nadeel;
- De cliënt of zijn vertegenwoordiger verzet zich tegen opname en verblijf in een geregistreerde accommodatie, of de voortzetting van het verblijf.
- Er zijn geen minder ingrijpende alternatieven om ernstig nadeel te voorkomen of zo snel mogelijk te stoppen.
- Het ernstig nadeel hoeft nog niet te hebben plaatsgevonden.
- De onvrijwillige opname is noodzakelijk en geschikt om ernstig nadeel te voorkomen of af te wenden.
Voor wie is het bedoeld?
Een rechterlijke machtiging kan worden opgelegd aan personen van twaalf jaar of ouder die:
- zich verzetten tegen opname;
- een vertegenwoordiger hebben die zich verzet tegen opname;
- ouders of voogden hebben die samen het gezag uitoefenen en het niet eens zijn over de opname. In het laatste geval geldt de regeling ook voor kinderen jonger dan 12 jaar. Ook voor hen kan een rechterlijke machtiging worden aangevraagd als aan alle voorwaarden is voldaan.
Wie kan een rechterlijke machtiging aanvragen?
De volgende personen kunnen een aanvraag voor een rechterlijke machtiging doen bij het
CIZ:
- de echtgenoot, geregistreerd partner of andere levensgezel van de betrokken persoon;
- de vertegenwoordiger;
- ouders, kinderen, grootouders, kleinkinderen, broers en zussen van de persoon; - ouders en kinderen van de partner van de persoon, partners van de kinderen van de persoon, grootouders, kleinkinderen en broers en zussen van de partner van de persoon;
- de zorgaanbieder die de cliënt (feitelijk) zorg verleent of;
- de Wzd-functionaris.
De procedure
Informatie over de procedure is opgenomen in de brochure Opname en verblijf met een rechterlijke machtiging.
Aanvraag doen bij het CIZ
Familieleden kunnen via het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) een aanvraag doen voor een rechterlijke machtiging. Meer informatie over wat er nodig is voor een aanvraag en wie de aanvraag mogen doen, leest u de op de website van CIZ.