Procedure voor een zorgmachtiging

1. Melding van een zorgelijke situatie

Een verzoek om een zorgmachtiging voor te bereiden komt binnen bij de officier van justitie. Dat kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld via de zorgaanbieder of de gemeente. Zie hiervoor: melding van een zorgelijke situatie.

2. Voorbereiding van de aanvraag

De officier van justitie beslist of hij een aanvraagprocedure voor een zorgmachtiging start. Daarvoor bereidt hij de aanvraag samen met de geneesheer-directeur voor.

Wat doet de officier van justitie?

• Hij wijst een geneesheer-directeur aan.
• Hij geeft de geneesheer-directeur informatie over de patiënt, bijvoorbeeld een zelfbindingsverklaring, eerdere machtigingen, politiegegevens en justitiële gegevens.
• Hij geeft de persoonsgegevens van de patiënt aan de rechter, zodat die een advocaat kan toevoegen.

Wat doet de geneesheer-directeur?

• Hij informeert de patiënt over de procedure.
• Hij verwijst de patiënt voor advies en bijstand naar de patiëntenvertrouwenspersoon (pvp) en stelt de pvp op de hoogte als de patiënt dat wil.
• Hij informeert de patiënt dat hij (met hulp van een naaste) een zelfbindingsverklaring en een eigen plan van aanpak kan opstellen waarmee verplichte zorg mogelijk kan worden voorkomen.
• Hij wijst een onafhankelijk psychiater aan die een medische verklaring opstelt. Die psychiater heeft minimaal een jaar geen zorg gegeven aan de patiënt.
• Hij geeft die psychiater eventuele relevante gegevens, zoals een zelfbindingsverklaring en politie- en justitiële gegevens.
• Hij wijst een zorgverantwoordelijke aan, die samen met de patiënt (en de vertegenwoordiger) een zorgplan opstelt.
• Hij beslist (in overleg met de officier van justitie) of de patiënt een eigen plan van aanpak mag opstellen om een zorgmachtiging te voorkomen.
• Hij stuurt het volledige dossier naar de officier van justitie.

3. Verzoek aan de rechter

De officier van justitie besluit op basis van het dossier of hij een verzoek voor een zorgmachtiging indient bij de rechter. Hij moet dit zo snel mogelijk doen. De termijn is zes weken als de patiënt een eigen plan van aanpak maakt en vier weken als de patiënt dit niet doet.

Wat staat er in het verzoekschrift?

• Welke vormen van verplichte zorg volgens de geneesheer-directeur en de officier van justitie nodig zijn.
• Bij een verplichte opname: welke zorgaanbieder de patiënt opneemt.
• Een onderbouwing waarom een zorgmachtiging nodig is, waarom er geen minder ingrijpende maatregelen zijn en waarom het ernstig nadeel alleen met verplichte zorg afgewend kan worden.
• Het dossier van de geneesheer-directeur: het zorgplan, eventueel een eigen plan van aanpak en een zorgkaart.

Besluit de officier van justitie om géén verzoek in te dienen?

Dan kan de aanvrager of de melder binnen 14 dagen schriftelijk en gemotiveerd aan de officier van justitie vragen het verzoek alsnog in te dienen bij de rechter. Als uit de medische verklaring blijkt dat verplichte zorg noodzakelijk is en de aanvraag voldoende gemotiveerd is, moet de officier van justitie het verzoek alsnog indienen.

4. Beslissing door de rechter

De rechter bepaalt binnen drie weken of hij een zorgmachtiging verleend. Daarvoor moet aan deze eisen zijn voldaan:

• Uit de medische verklaring blijkt dat de patiënt een psychische stoornis heeft.
• De psychische stoornis veroorzaakt gedrag dat leidt tot ernstig nadeel voor de patiënt zelf, voor andere personen en/of voor goederen.
• Het ernstig nadeel kan alleen met verplichte zorg worden weggenomen of verminderd. Vrijwillige zorg is niet (meer) mogelijk.
• De verplichte zorg is doelmatig en zo min mogelijk ingrijpend. De veiligheid van de patiënt en van de zorgverleners is zo veel mogelijk geborgd.

De rechter moet de patiënt, de vertegenwoordiger en de advocaat horen (als zij dat willen). Hij kan ook anderen horen en getuigen en deskundigen oproepen. Heeft de patiënt zijn eigen wensen opgeschreven in een zorgkaart of zelfbindingsverklaring? Dan moet de rechter daar rekening mee houden.

De patiënt kan niet in hoger beroep gaan tegen een zorgmachtiging.

Wat staat er in de zorgmachtiging?

In de zorgmachtiging legt de rechter vast welke vormen van verplichte zorg toegepast kunnen worden. Hij kan afwijken van het verzoekschrift. De rechter kan ook besluiten dat een heel nieuw zorgplan nodig is. Zo nodig bepaalt de rechter dat de patiënt tijdelijk of blijvend in een forensisch psychiatrisch centrum wordt opgenomen.

Hoe lang duurt de zorgmachtiging?

De eerste zorgmachtiging duurt maximaal zes maanden. Daarna kan de officier van justitie weer een zorgmachtiging vragen. De rechter kan dan aansluitend een zorgmachtiging afgeven voor maximaal een jaar. Dit kan ieder jaar opnieuw, mits aan alle voorwaarden voor een zorgmachtiging is voldaan.

Na vijf aaneengesloten jaren verplichte zorg kan de rechter besluiten de zorgmachtiging steeds te verlengen met maximaal twee jaar.